‘Naar creatieve, grenzeloze oplossingen voor nieuw transitietalent’

In Zuidoost-Nederland ziet men groene waterstof niet in de eerste plaats als energiedrager. ‘Het heeft te maken met de petrochemische industrie van Chemelot in Sittard-Geleen’, zegt regioliaison Björn Koopmans. ‘Sinds jaar en dag gebruiken we daar waterstof als bouwsteen voor plastics.’ 

Efficiënte elektrolysers 

In Nederland ligt de focus op grootschalige elektrolysers, merkt Koopmans. ‘Terwijl de huidige generatie elektrolysers relatief inefficiënt zijn: bij de omzetting van elektriciteit naar waterstof gaat veel energie verloren. De elektrificatie van de energie-intensieve industrie is daarom een slimmere keuze. Dit neemt niet weg dat we elektrolyse nodig hebben, bijvoorbeeld voor het balanceren van vraag en aanbod op het elektriciteitsnet. Het is daarom goed dat GroenvermogenNL investeert in innovaties voor efficiëntere en kleinschaligere elektrolysers.’ 

Alternatieve productiemethoden 

Als alternatieven voor elektrolyse experimenteert men in Zuidoost-Nederland met andere productiemethoden. ‘Zoals CO2-emissievrije plasmaconversie van methaan of het vergassen van houtig afval of van gemengd huishoudelijk afval. Daarmee kun je de vrijgekomen waterstof meteen inzetten in chemische processen. Bij het vergassen benut je bijna al het afval. Dat is een grote milieuwinst ten opzichte van de huidige afvalverwerking.’ 

Afval bijna 100% benutten 

Op woensdag 22 maart organiseerde Zuidoost-Nederland de laatste Human Capital Agenda (HCA) Safaridag. Bezoekers kregen op Chemelot een mooi programma voorgeschoteld door diverse partijen die met waterstof werken. Ook de alternatieve productiemethoden kwamen aan bod. ‘Dat RWE met FUREC op Chemelot een installatie bouwt waar niet-recyclebaar gemengd huishoudelijk afval tot waterstof verwaardt in plaats van dat het opgestookt wordt, spreekt tot de verbeelding. Binnenkort is het gewoon realiteit.’

Kleine arbeidsmarkt

Meer zorgen maakt Koopmans zich over de arbeidsmarkt in zijn regio. ‘Limburg is de appendix van Nederland, ingeklemd tussen België en Duitsland. Dat maakt de vijver van arbeidskrachten beperkt, want het is in de praktijk niet zo eenvoudig om mensen uit het buitenland hier te laten werken. We moeten dan ook nadenken over oplossingen als automatisering, om meer te doen met minder mensen. Denk verder aan het verengelsen van opleidingen, het vergemakkelijken van arbeidsmigratie, bij- en omscholing van werkzoekenden en werkenden voor een baan in verduurzaming van industrie en samenleving. En we moeten kinderen van jongs af aan zien te verleiden te kiezen voor techniek. Het zijn creatieve, grenzeloze oplossingen voor nieuw transitietalent.’

Laatste R&D-ontwikkelingen

Vind je de professionals, dan is het zaak hen gericht te scholen in waterstoftechnologie. ‘Niet per se door een aparte waterstofopleiding op te zetten. Dat is, net als voor het werken met aardgas, niet nodig. De kennis van waterstof bieden we beter aan als onderdelen van andere opleidingen die inzetten op de energie- en grondstoffentransitie. En omdat de technologie zo sterk in ontwikkeling is, is het belangrijk om de lerende professionals mee te nemen in de laatste R&D-ontwikkelingen.’

‘Het is in de praktijk niet zo eenvoudig om mensen uit het buitenland hier te laten werken’

Virtuele academie

In de roadmap wil Koopmans de wisselwerking tussen de praktijk en R&D stevig laten terugkomen. ‘Zo kan nieuwe technologie snel toepasbaar worden en raken professionals er ook vertrouwd mee.’ Een ander belangrijk uitgangspunt is om niet te dupliceren wat elders al bestaat. Koopmans: ‘Het opzetten van opleidingen zoals in Noord- en Oost-Nederland hoeven we niet over te doen. Wellicht kunnen we die landelijk in een virtuele academie onderbrengen zodat we via een gedeeld werkgeverschap ook hier profiteren van hun docenten, practoren en lectoren.’

Elkaar aanvullen

‘Het ontwikkelen van een roadmap is niet heel ingewikkeld’, zegt Koopmans. ‘De exercitie is voor elke regio hetzelfde: inventariseren wat er is, vervolgens kijken wat er in de toekomst moet zijn en zo een menukaart opstellen van acties om de hiaten te vullen. Mooi zou zijn om dit allemaal met dezelfde template te doen, zodat duidelijk is hoe de regio’s kunnen samenwerken en elkaar aanvullen. Zo leggen we samen de puzzel voor de waterstofeconomie van Nederland.’