Bijna 29.000 fte nodig voor groene waterstof

SEO Economisch Onderzoek constateert dat de investeringen in groene waterstof stagneren. Het bureau voerde in opdracht van GroenvermogenNL en Platform Talent voor Technologie een arbeidsmarktonderzoek uit om de vraag naar arbeid voor de waterstoftransitie tot eind 2030 in kaart te brengen. Investeringen in de waterstofketen zijn hiervoor een belangrijke indicator. “Veel van de geplande projecten voor het bouwen van capaciteit om waterstof op te wekken worden steeds uitgesteld”, schrijven de onderzoekers.  

28.600 fte tot eind 2030 

Minder investeringen in groene waterstof leiden tot een lagere vraag naar groenewaterstofprofessionals. In het arbeidsmarktonderzoek dat SEO Economisch Onderzoek samen met CE Delft in 2023 uitvoerde, bleken voor de periode 2024-2030 ongeveer 38.000 fte nodig te zijn. Inmiddels is de verwachting bijgesteld naar 28.600 fte tot eind 2030, waarvan bijna 25.000 fte aan tijdelijke krachten. De scholing van met name zij-instromers is nog even urgent. Marsha Wagner, programmadirecteur Human Capital bij GroenvermogenNL: “We kunnen niet achterover leunen. Groene waterstof neemt vroeg of laat een vlucht.” 

De meeste professionals zullen tijdelijk aan het werk zijn, bijvoorbeeld om een landelijke infrastructuur voor waterstof op te zetten. Denk aan de zogeheten backbone: het nationale waterstofnetwerk dat in de toekomst een verbinding legt tussen alle industriële clusters, waterstofopslagen, productielocaties en met waterstofinfrastructuur in de ons omringende landen. Maar er moet ook een importterminal komen en een zoutcaverne voor waterstofopslag. Van de in totaal 28.600 fte zijn 3.900 fte permanent nodig.  

Omscholing voor zij-instromers 

Hoe zit het met het aantal studenten en afgestudeerden in opleidingen die relevant zijn voor de waterstofgerelateerde sectoren? Positief is dat het aandeel inschrijvingen in waterstofopleidingen de laatste jaren is gestegen. Degenen die ook daadwerkelijk een diploma halen, gaan ook steeds vaker in waterstofgerelateerde sectoren werken, zien de onderzoekers. “Daarmee slagen de waterstofgerelateerde sectoren er de laatste jaren steeds beter in om de potentiële aanwas aan zich te binden.”  

 Juist die andere sectoren vormen misschien wel de belangrijkste bron om nieuwe medewerkers te werven voor groene waterstof. Het gaat om professionals die als zij-instromers een specifiek omscholingstraject krijgen. “De grote netto-instroom komt vermoedelijk door mensen die instromen vanaf een soortgelijke baan”, schrijven de onderzoekers en verwijzen daarbij naar sectoren zoals de bouwnijverheid, zakelijke dienstverlening en de groot- en detailhandel.  

“Learning communities bieden perspectief op een meer flexibel stelsel dat beter meebeweegt met de behoeften van de waterstofeconomie” – SEO Economisch Onderzoek

Regionale verschillen 

Uit het arbeidsmarktonderzoek komen opvallende regionale verschillen naar voren. Er is vooral veel arbeidsvraag in de drie noordelijke provincies en Zuid-Holland, en in mindere mate in de regio Noord-Holland, Flevoland en Utrecht en in Limburg. De onderzoekers verwachten arbeidskrapte in sommige regio’s, met name in de noordelijke provincies en Zeeland. Het soort werk verschilt ook sterk. Zo vindt in Zeeland en Limburg relatief veel vervaardiging van kunststoffen en chemicaliën plaats. “Bij de permanente arbeidsvraag is in de meeste regio’s de vraag het grootst naar arbeidskrachten uit de groep met havo, vwo, mbo 3 of mbo 4 als hoogst behaalde opleiding”, schrijven de onderzoekers.  

Beter functionerend onderwijs- en scholingsstelsel

“De verschillende studies laten zien dat het huidige onderwijs- en scholingsstelsel nog niet optimaal functioneert als effectief aanpassingsmechanisme tussen arbeidsmarktvraag en opleidingsaanbod binnen de waterstoftransitie”, concluderen de onderzoekers. “Het opleidingslandschap voor waterstof is versnipperd en mist landelijke of regionale regie. Daarnaast reageren onderwijsinstellingen traag op veranderende marktsignalen, mede door kwaliteitsborging, accreditatieprocessen en onzekerheid over toekomstige vraag.” Onderwijsinstellingen wachten liever het moment af dat projecten daadwerkelijk van de grond komen bij bedrijven. Learning communities zijn volgens de onderzoekers een oplossing. “Deze samenwerkingsinitiatieven bieden perspectief op een meer flexibel stelsel dat beter meebeweegt met de behoeften van de waterstofeconomie.” 

“Met waterstof zitten we wereldwijd op een point of no return. Laten we ons nu gereed maken voor de toekomst” – Marsha Wagner, programmadirecteur Human Capital GroenvermogenNL

“Gereed voor de toekomst”

Marsha Wagner, programmadirecteur Human Capital bij GroenvermogenNL, is niet verrast over het rapport van SEO Economisch Onderzoek. “De daling van het benodigd aantal fte past in de stagnerende ontwikkeling van groene waterstof”, zegt ze. “De overheid heeft de markt de laatste jaren onvoldoende op gang gebracht.” Toch overheerst er hoop bij haar. “We staan niet stil. De regio’s in Nederland gaan bijvoorbeeld door met de ontwikkeling van wat we een responsief ecosysteem noemen. Dit is een netwerk waarin onderwijsinstellingen en bedrijven regionaal met elkaar werken, leren en innoveren zodat nieuwe kennis en skills snel kan worden toegepast en de time-to-job verkort wordt.”  

Recent heeft GroenvermogenNL vanuit het programma voor de human capital agenda drie projecten gehonoreerd om regionaal te werken aan een responsief ecosysteem. “Dit is nodig omdat we klaar moeten zijn voor het moment dat de ontwikkeling van groene waterstof doorzet”, zegt Wagner. “Dan moeten we in Nederland ook snel de mensen kunnen opleiden om aan de arbeidsvraag te kunnen voldoen. Daar bereiden we ons op voor met GroenvermogenNL. Bijvoorbeeld door de ontwikkeling te stimuleren van individuele groeipaden voor werkende professionals. Maar ook door een landelijk kennisplatform op te zetten zodat kennis uit de regio landelijk wordt gedeeld en gestandaardiseerd.” 

“We kunnen niet achterover leunen”, vindt Wagner. “Groene waterstof neemt vroeg of laat een vlucht. Kijk naar de plannen voor een nieuw kabinet, waarin groene waterstof weer een rol speelt. Of denk aan de doelstellingen van de EU voor productie en invoer van groene waterstof in 2030. Over een paar jaar ziet de wereld er misschien heel anders uit. Belangrijk is dat we innovatieve ondernemers die nu hun nek uitsteken ruim baan geven en dat hun start-ups niet in de kiem worden gesmoord omdat er geen mensen zijn die het werk kunnen doen. Met waterstof zitten we wereldwijd op een point of no return. Laten we ons nu gereed maken voor de toekomst met groene waterstof.”